Mihrimah Sultan Camii (Üsküdar ve Edirnekapı) Bilgileri (Hikayesi, Tarihi, Özellikleri)

İstanbul’daki tarihi camiler arasında Kanuni Sultan Süleyman‘ın Hürrem Sultan’dan olan kızı Mihrimah Sultan tarafından Mimar Sinan‘a yaptırılan iki farklı Mihrimah Sultan Camii bulunuyor. Bu camilerden biri Üsküdar Meydanı’nda iskele karşısında, diğeri ise Edirnekapı‘da surların yanında bulunuyor.

Padişah eşleri arasında İstanbul’da ilk büyük “haseki” külliyesini Hürrem Sultan‘ın yaptırmasına benzer olarak, Mihrimah Sultan’da İstanbul’a iki külliye birden kazandırmasıyla padişah kızları arasında ilk sırada yerini almış.

1. Mihrimah Sultan Camii Hikayesi

Her ikisi de Mimar Sinan‘ın eseri olan yapılardan Üsküdar‘da bulunanı 1548 yılında inşa edilmiş. Fatih ilçesi Edirnekapı‘da bulunan ve Edirnekapı Camii olarak da bilinen cami ise ilkinin tamamlanmasından 17 yıl sonra 1565 yılında ibadete açılmış.

Mihrimah Sultan Camii denilince günümüz yazılarında bu yapıların güzelliklerinden ziyade tamamen gerçek dışı olan Mimar Sinan ile Mihrimah arasındaki aşk karşımıza çıkıyor.

Uydurulan aşk hikayesinin özeti ise şu şekilde. Mihrimah (doğru kullanılışı Mihrümah) adı Farsça’da “Ay ve Güneş” anlamındadır. Mihrimah Sultan 17 yaşına gelince evlendirilmek istenmiş. Taliplerinden biri Diyarbekir Valisi Rüstem Paşa, diğeri de Mimarbaşı Koca Sinan. Ancak Mihrimah Sultan, Sinan’a verilmez, o da aşkını sanatına döker.

Gerçek dışı aşk hikayesinin devamında ise buna delil olarak şu ilginç ayrıntı veriliyor. 21 Mart‘ta gece ile gündüz eşitlenince Beyazıt Yangın Kulesinden veya o bölgedeki yüksek bir noktadan bakan bir kimse, Üsküdar‘daki caminin ardından ayın doğduğunu görürken, Edirnekapı‘daki caminin ardından güneşin battığını görebiliyor. Bu şekilde Mihrimah Sultan’ın doğum günü olan 21 Mart’ta ay ve güneş iki cami üzerinde durarak Mihrü Mah gerçekleşiyor.

Bu aşk hikayesi hiçbir gerçekliğe dayanmadığı gibi aslında kendi içinde de uydurmaları bulunuyor. Tarihi kaynaklarda Mihrimah Sultan’ın bırakın doğum gününü, doğum yılı bile net olarak belli değil. Rüstem Paşa da Mihrimah Sultan’ın taliplisi olmamış, bunu bizzat Kanuni istemiş.

2. Mihrimah Sultan Camii (Üsküdar) Özellikleri

Eserlerini bina ettirenlerin kişiliklerine uygun olarak yapan Mimar Sinan, Üsküdar Mihrimah Sultan Camii‘nde bir Padişah kızına yakışan zarafet ve sadeliği ortaya çıkarmış. Cami, Sinan’ın erken dönem eserlerinden. Diğer camilerle kıyaslandığında iç ve dış görünüşte bu acemilik döneminin izleri görülür.

Klasik cami girişlerinden farklı olarak yapının girişinde üzeri dik çatı ile örtülü revaklı bir giriş bulunuyor. Revaklar üzerindeki dik çatılar estetik bir görünüm vermesinin yanı sıra boğaz tarafından gelen rüzgarlara karşı da korunma sağlıyor.

Hiçbir yerinde büyük düzlem bölümleri bulunmayan cami içinde fazla bir süsleme bulunmuyor. Sadeliğin hakim olduğu iç mekana oranların uyumu ile güzellik sağlanmış. Yapının batı duvarı ile kıble duvarının birleştiği yerde 1769 yılında Muhammed Arif tarafından yapılan bir güneş saati bulunuyor.

Caminin önünde Lale Devrinin anıtsal meydan çeşmelerinden olan Üsküdar Meydan Çeşmesi ya da bilinen diğer adı ile III. Ahmet Çeşmesi, III. Ahmet’in emriyle 1728-1729 yılları arasında annesi Rabia Emetullah Gülnuş Sultan’ın hayratı olarak yapılmış.

3. Nerede ve Nasıl Gidilir?

Cami Üsküdar Meydanı’nda iskele karşısında bulunuyor. Şemsi Paşa Camii ve Yeni Valide Camii‘de yine aynı meydan çevresinde bulunan diğer tarihi camilerden. Ayrıca camiye yakın bir konumda bulunan Aziz Mahmud Hüdayi Camii ve Türbesi manevi yerler arasında ziyaret edilmesi gereken bir yer.

Caminin bulunduğu alana toplu taşıma araçlarıyla ulaşmak oldukça kolay. Avrupa yakasından ulaşmak için Eminönü veya Beşiktaş’tan kalkan vapurları tercih edebilirsiniz. Marmaray ile ulaşmak isterseniz Üsküdar durağında inmeniz yeterli. Anadolu yakasından ulaşmak için Üsküdar-Çekmeköy metro hattını kullanabileceğiniz gibi, Üsküdar Meydana giden otobüsleri de kullanabilirsiniz.

Üsküdar’da bulunan Mihrimah Sultan Külliyesi’ne aşağıda yer alan haritada işaretli konumu kullanarak da nasıl ulaşabileceğinizi öğrenebilirsiniz.

4. Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii Bilgileri

Tarihi Yarımada’nın yedi tepesinin en yükseğinde bulunan yapı halk arasında Edirnekapı Camii olarak da biliniyor. Sinan’ın Üsküdar’da yaptığı ilk cami iyi ışık almamaktadır. Kim bilir belki de Mihrimah Sultan’ın yakınması üzerine Sinan bu camide her şeyden önce ışığı yakalamaya çalışmış.

Bir camide kullandığı planı başka bir camide kullanmayan Mimar Sinan, bu yapıda tek büyük kubbe özelliğini kullanmış. Bu şekilde oluşturulan kemerli düz duvarlarda başka hiçbir camide olmadığı kadar pencereye yer kalmış. Bu şekilde aydınlık ve ferah iç mekan sağlanmış.

Edirnekapı caminin Üsküdar’daki camiden farklı olarak iki yerine bir minaresi bulunuyor. Şadırvanın bulunduğu avlu etrafında 17 adet medrese öğrencilerine ait odalar bulunuyor.

Edirnekapı hem Bizans’ta hem de Osmanlı’da önemli bir semt olmuş. Caminin kuzey tarafında bulunan ve semte ismini veren kapı günümüzde halen görülebilir. Bu kapı Bizans imparatorlarının sefere çıkarken veya dönerken kullandıkları tören kapısıymış. İstanbul’un fethinden sonra Fatih’in atının üstünde şehre girdiği yer olduğu belirtilen kapı, Osmanlı döneminde padişahlar tarafından Eyüp Sultan Camii’nde kılıç kuşandıktan sonra şehre girmek içinde kullanılmış.

5. Nerede ve Nasıl Gidilir?

Yapı Fatih ilçesinde Edirnekapı‘da surların yanında bulunuyor. Yapıya toplu taşıma ile metrobüs ve tramvay kullanarak rahatlıkla ulaşabiliyorsunuz. Metrobüs‘ü kullanarak Edirnekapı durağında indiğinizde 10 dakikalık bir yürüyüş ile caminin bulunduğu alana ulaşmanız mümkün.

Tramvay ile ulaşmak için Topkapı-Habibler tramvay hattını kullanarak Edirnekapı durağında indiğinizde 5 dakikalık bir yürüyüş yapmak yetiyor.

Edirnekapı’da bulunan Mihrimah Sultan Külliyesi’ne aşağıda yer alan haritada işaretli konumu kullanarak da nasıl ulaşabileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Kaynakça:

Murat Sav, Kıvanç H. Kuşüzümü, Restorasyon Çalışmaları Çerçevesinde Mihrimah Sultan Camii

Hakkı Kaya Ocakaçan, Söylence Aşkların Eseri: Mihrimah Sultan Camii

istanbulkulturturizm.gov.tr/mihrimah-sultan-kulliyesi