Rüstem Paşa Camii (Çinileri, Hikayesi, Nerede..)

Eminönü‘nde bulunan Rüstem Paşa Camii İstanbul’daki tarihi camiler arasında en güzel çini süslemelere sahip camilerden. Eminönü’nü gezen birçok kişi Yeni Camii‘yi ziyaret ederken, Mimar Sinan‘ın en güzel eserlerinden biri olmasına rağmen maalesef Rüstem Paşa Camii‘nden habersiz kalıyor.

Tahtakale’de dükkanların arasında kalan cami dışarıdan sade bir görünüm sergilemesine rağmen içine girildiğinde ziyaretçilerine adeta bir çini müzesi havası yaşatıyor. Bu güzel yapıyı bina ettiren ise Kanuni’nin kızı Mihrimah Sultan’ın eşi Sadrazam Rüstem Paşa.

Rüstem Paşa Camii Hikayesi

Rüstem Paşa Camii Çinileri

Rüstem Paşa Camii İçi Çiniler

Rüstem Paşa, Kanuni döneminin en önemli sadrazamlarından birisi olmuş. Bir sadrazamdan çok, bir sarrafın ihtiyaç duyacağı ekonomi bilgilerine sahip, hırslı biriymiş. Kanuni onu daha üçüncü vezirken gözüne kestirmiş ve kızı Mihrimah ile evlendirmeye karar vermiş.

Sadrazam olduktan sonra Şehzade Mustafa’nın öldürülmesinde için gerekli entrikalara girişerek, kayınvalidesi Hürrem Sultan’dan olma şehzadelere saltanat yolunun açılmasını sağlamış. Yeniçeriler Mustafa’yı çok sevdiği için bir süre sadrazamlıktan uzaklaştırılsa da, yerine getirilen Ahmet Paşa’nın idam edilmesini sağlayarak koltuğuna geri oturmuş.

Kanuni döneminde imparatorluk artık doruğa varmıştı. Gelir sabitleşirken, gider sürekli artıyordu. Rüstem Paşa kaynak bulmak için tımar sistemini değiştirmiş. Kısa vadede nakit bulunurken, uzun vadede sistem çökmüş. Böylece Rüstem Paşa uzun vadede yıkım getirmiş ekonomik dahiler grubuna katılanlardan biri olmuş. Rüstem Paşa Cami’nin ondan fazla dükkan üzerinde yükseldiğini belirterek ekonomik bağlantıyı sağlamış olayım.

Rüstem Paşa’nın türbesi kendi yaptırdığı camide bulunmuyor. Türbesi, Kanuni’nin erken yaşta vefat eden oğlu Mehmet için yaptırdığı Şehzade Cami’ndedir.

Rüstem Paşa Camii Çinileri

Rüstem Paşa Camii Çinileri

Rüstem Paşa Camii Dışı Çiniler

Cami mimarisinden çok çinileriyle dikkatleri çekiyor. Cami süslemesinde kullanılan çinilerin başka camilerde görülenin aksine dış duvara taşmış. Burada görülen çiniler kırmızı rengin bulunuşundan sonraki en parlak döneminin eserleridir. Bu çapta çini yoğunluğu başka hiçbir camide bulunmaz.

Cami içindeki çini süslemelerinde 66 farklı lale, 45 farklı karanfil motifi bulunuyor. Avlu tarafında ana giriş kapısının sol tarafında cennet bahçesini andıran bir çini pano bulunur. Büyük iki ağaç gövdesi çevresinde çini süslemelerinde kullanılan laleler, sümbüller, nar çiçekleri, salkımlar ve diğer çiçekler ile zenginleştirilmiş bu panoda bir bahar ağacı süslemesi yer alır.

Ana giriş kapısının sağ tarafındaki kısımda çini karolarda yer alan bitki motifli kompozisyon içinde caminin yapımından daha sonra eklendiği anlaşılan bir Kabe çinisi bulunur. Üzerindeki yazıdan 1651 yılında yapıldığı anlaşılan Kabe çinisinde Mescid-i Haram içerisinde bulunan yapılar yer alıyor.

Cami içinde en göze çarpan çini süslemeler mihrap kısmında göze çarpmakta. Mihrap içinde yer alan panolarda çift kulplu ve ayaklı yan yana sıralanmış 6 adet vazo ve vazoların üstünde bitkisel motifler bulunuyor.

Ana kubbe altı ile kemerler arasında kalan 8 üçgen alanda işlenen Allah (c.c), Hz. Muhammed, Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin yazılı panolar ile etrafındaki motifler cami içindeki diğer güzel çini panolardan.

Cami girişi çiniler

Yapı Osmanlı döneminde yapılan iş hanı ve cami birleşiminin bir örneği olmuş. Zemin kat üzerine inşa edilen cami bu sayede Haliç’e hakim bir konuma gelmiş. Merdiven çıkılarak girilen yapının alt katında depolar ve dükkanlar bulunuyor. Külliye yapısı içinde çarşı haricinde şadırvan, Büyük ve Küçük Han bulunuyor.

Sinan’ın bu camiyi Edirne’deki Selimiye’nin küçük bir hali olmak üzere yaptığı söylenir. İkisinin yapılışı arasında epey bir zaman bulunmakla birlikte, planda benzerlik vardır. Caminin büyük kubbesi sekiz dayanağa oturur ve dört kemer ile dört yarım kubbe ile desteklenir.

Nerede ve Nasıl Gidilir?

Rüstem Paşa Camii Avlusu

Camii Avlusu

Rüstem Paşa Camii, İstanbul’un en kalabalık yerlerinden biri olan Fatih ilçesi Eminönü Meydanı‘na yakın bir konumda bulunuyor. Meydanda Osmanlı döneminde en uzun sürede inşa edilen Yeni Cami ile komşudur. Bu caminin ilginç hikayesini merak ediyorsanız Yeni Cami yazıma bakabilirsiniz.

Yapıya ulaşmak için Eminönü otobüs duraklarının karşı tarafında bulunan ana caddeden Mahkeme Sokağına girip, sonrasında biraz ilerledikten sonra sol tarafınızda kalan merdivenlerden çıkıyorsunuz. Tahtakale içerisinde farklı sokaklardan da camiye ulaşım mümkündür. Ziyaret sırasında camide ibadette yapıldığından ziyaretçilerin belli kurallara uyması gerekmektedir.

Camiye toplu taşıma araçlarını kullanarak gidebilmeniz için Eminönü Meydanı ulaşmanız yeterli. Rüstem Paşa Camii’ne toplu taşıma ile ulaşmanın en kolay yollarından birisi Bağcılar-Kabataş tramvay hattını kullanmak. Tramvay hattında Eminönü durağında indikten sonra 5-10 dakikalık bir yürüyüş ile camiye ulaşabilirsiniz.

Meydanın bulunduğu alana ulaşmanın en güzel yolu ise vapura binmek. Anadolu tarafından ulaşmak için Üsküdar veya Kadıköy‘den Eminönü’ne kalkan vapurlara binebilirsiniz. Bunun yanı sıra Marmaray ile ulaşmak için Sirkeci durağında inmeniz yeterlidir. Otobüs ile ulaşmak için Eminönü’ne giden tüm hatlara binebilirsiniz.

Rüstem Paşa Camii’ne aşağıda yer alan harita üzerindeki konumu tıklayarak da nasıl ulaşabileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Kaynakça:

Ayvansaraylı Hafız Hüseyin, Hadîkatü’l-cevâmi, 1. Cilt Tercüman Aile ve Kültür Yayınları, 1987

Gülüzar Çevik, Rüstem Paşa Camii Çinilerinde Lale ve Karanfil Motifleri, F.S.M. Vakıf Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Geleneksel Türk Sanatları (Çini) Anasanat Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2014

islamansiklopedisi.org.tr/rustem-pasa-kulliyesi

Yorum